M.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

Ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα τελευταία είναι «Ο Τάφος του Αλέξανδρου» (The Alexander Cipher) του Ουίλ Ανταμς (στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιού). Με πολλά ιστορικά στοιχεία, καλογραμμένο. Πέρα από τα βιβλία βέβαια, και τη φαντασία που ευλόγως οργιάζει σε τέτοιες περιπτώσεις, υπάρχει και η ιστορία. Τα ευρήματα, οι ενδείξεις και κυρίως οι αποδείξεις. Τι ξέρουμε ως τώρα; Μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου, τη διαδοχή της αυτοκρατορίας ανέλαβαν οι μακεδονικές δυναστείες χωρίζοντας το κράτος σε τρία βασίλεια: Οι Αντιγονίδες βασίλεψαν στην Ελλάδα (συμπεριλαμβανομένης και της Μακεδονίας), οι Σελευκίδες κυριάρχησαν στο πολυεθνικό βασίλειο της Ασίας που ο Αλέξανδρος πήρε από τους Πέρσες και οι Πτολεμαίοι κυρίευσαν στο ευρύτερο αιγυπτιακό βασίλειο, που περιλάμβανε την Παλαιστίνη και τη Φοινίκη.

Ο Πτολεμαίος ΙΙ ο Φιλάδελφος μετέφερε τη σορό του Μέγα Αλεξάνδρου με ολόχρυση άμαξα, που έσερναν 100 άλογα, από τη Βαβυλώνα ως το Ιερό του Άμμωνα Δία (έρημος Σίουα ή Σίβα) όπου ο βασιλιάς επιθυμούσε να ταφεί. Η ταφή έγινε σε περίφημο Μαυσωλείο που ονομάστηκε «Σήμα». Την περιοχή «Σήμα» αναφέρουν πολλοί και αξιόπιστοι συγγραφείς όπως ο Αχιλλέας Τάτιος (300 μ.Χ.), ο Ζηνόβιος (200 μ.Χ.) ο οποίος μάλιστα αναφέρει πως το Μαυσωλείο κτίστηκε στο μέσον της Αρχαίας Αλεξάνδρειας, ο Στράβων (100 π.Χ.), ο Λουκιανός (200 μ.Χ.) ο Σουεντόνιος (200 μ.Χ.) κι ο Ψευδο-Καλλισθένης).

Κάποιοι ιστορικοί θεωρούν πως το “Σήμα” βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια, ενώ οι ανακαλύψεις ενός επιβλητικού Τάφου στην όαση Σίουα της Νιτρίας από την Ελληνίδα αρχαιολόγο Λιάνα Σουβαλτζή πριν από 15 χρόνια, δίνει αποδείξεις για τον τόπο ταφής. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο Πτολεμαίος Ι μετέφερε το μουμιοποιημένο λείψανο του Αλεξάνδρου στο Αλ Μαράκι, και αργότερα, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τραϊανός έκανε προσφορές στον «Ένα και μοναδικό Αλέξανδρο». Στο Αλ Μαράκι βρέθηκαν μακεδονικά σύμβολα από την εποχή του Αλεξάνδρου.

Τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου επισκέφτηκαν πολλές και αξιόλογες προσωπικότητας της αρχαιότητας. Το σώμα του Αλεξάνδρου μουμιοποιήθηκε και τοποθετήθηκε σε χρυσή σαρκοφάγο από του Πτολεμαίους. Ο Στράβων αναφέρει την μεταγενέστερη αντικατάσταση της χρυσής σαρκοφάγου από μια γυάλινη (Στράβων 17. C 794), ο οποίος επισκέφτηκε τον τάφο τον 1ο αιώνα μ.Χ.

Ο Διόδωρος ο Σικελός (18.26.3; 28.2-4) επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια και τον τάφο το 60 μ.Χ και μας δίνει εξαιρετική περιγραφή του τάφου.

Ανάμεσα στους επιφανείς επισκέπτες του τάφου του Μέγα Αλεξάνδρου ήταν:
Ο Iούλιος Καίσαρας το 45 π.Χ., σύμφωνα με μαρτυρίες του Σουετόνιου και του Λουκιανού.
Ο Αύγουστος μετά την νίκη του κατά του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας στο Άκτιο το 31 πΧ, και την κατάκτηση της Αλεξάνδρειας το 30 π.Χ., προσέφερε ένα στεφάνι στον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όταν οι οδηγοί του προσφέρθηκαν να τον πάνε και στους τάφους της Πτολεμαϊκής Δυναστείας, ο Αύγουστος τους απάντησε «Ήρθα να δω έναν Βασιλιά, και όχι νεκρούς».
Ο Καλιγούλας επισκέφθηκε το “Σήμα” και… έκλεψε την πανοπλία του Αλεξάνδρου!
Ο Καρακάλλας (300 μ.Χ.) θεωρούσε τον εαυτό του μετεμψύχωση του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ήταν ο τελευταίος επιφανής για την επίσκεψη του οποίου στο “Σήμα” έχουμε γραπτές μαρτυρίες (πηγή: 21.Γκλότς-Ελληνική Ιστορία IV).

Την πρώτη χριστιανική περίοδο οι άνθρωποι γνώριζαν την τοποθεσία του τάφου, όπως ομολογεί η απεικόνιση του Αββά Σισόη (4 αι. μ.Χ.) εμπρός από τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά και μαρτυρίες άλλων ασκητών της ερήμου, ο Ιστοριογράφος Προκόπιος (6 αι. μ.Χ.). Μία επίσης σημαντική μαρτυρία είναι του Δωρόθεου, Επισκόπου Τύρου (5 αι. μ.Χ.), ο οποίος στο “Περί Κτισμάτων” σύγγραμμα του, εκτός από τα οικοδομικά έργα του Ιουστινιανού, αναφέρει ιερά αφιερωμένα στον Άμμωνα και Αλέξανδρο.

Θάνατος και αιτία θανάτου
Ο Αλέξανδρος πέθανε τις απογευματινές ώρες της 18ης ημέρας του 8ου Μακεδονικού μήνα Δαισίου του έτους 323 π.Χ. στα ανάκτορα του βασιλιά Ναβουχοδονόσωρα Β’ στη Βαβυλώνα. Η ακριβής ημερομηνία του θανάτου του προκύπτει από τα Βαβυλωνιακά αστρονομικά χρονικά.

Οι σύγχρονοι μελετητές δεν συμφωνούν με την ακριβή ημερομηνία θανάτου. Ορισμένοι ισχυρίζονται πως ο Αλέξανδρος πέθανε στις 13 Ιουνίου, άλλοι επιμένουν πως ήταν 11 Ιουνίου. Οι δύο αυτές ημερομηνίες είναι λανθασμένες. Η πρώτη βασίζεται σε ανακριβή Ελληνική πηγή η οποία χρησιμοποιεί ένα συγκεχυμένο Αιγυπτιακό ημερολόγιο ενώ η δεύτερη βασίζεται σε ανακριβή ανάγνωση των Αστρονομικών χρονικών της Βαβυλώνας. Η πλέον αποδεκτή ημερομηνία θανάτου του Αλεξάνδρου είναι η 11η Ιουνίου, αν και ο Ιουστίνος αναφέρει την 9η Ιουνίου και ο Πλούταρχος την 10η Ιουνίου.

Σύμφωνα με την μαρτυρία του Αριστόδημου ο Αλέξανδρος έζησε 32 χρόνια και οκτώ μήνες. Είχε βασιλέψει δεκατρία χρόνια. Το τέλος του συγκλόνισε την Μακεδονική αυτοκρατορία και συνέπεσε με την 114η Ολυμπιάδα. Στην παρηκμασμένη Αθήνα, μια πόλη υπόδουλη στο Μακεδονικό βασίλειο στην οποία ηγεμόνευε ο Αρχων Ηγεσίας, ξέσπασαν πανηγυρισμοί.

Ο θάνατος βρήκε τον Αλέξανδρο περιστοιχισμένο από τους πιστούς στρατηγούς του. Μεταξύ αυτών ο Πτολεμαίος, ο Περδίκας, ο Κρατερός, ο Νέαρχος, ο Ευμένης και ο Σέλευκος. Μακρυά στην Μακεδονία η μητέρα του Ολυμπιάδα πληροφορήθηκε το τραγικό γεγονός. Πέντε μέρες προτού ξεψυχήσει είχε παραδώσει το δακτυλίδι του στον στρατηγό Περδίκα και κληροδότησε το βασίλειό του στον ισχυρότερο (τω κρατίστω) όπως είπε.

Σχεδόν αμέσως ξέσπασαν αιματηρές συγκρούσεις για την διαδοχή που κατέληξαν σε τέσσερις εμφύλιες διαμάχες γνωστές ως πόλεμοι των Διαδόχων. Ολοι οι νόμιμοι κληρονόμοι του Μακεδονικού θρόνου δολοφονήθηκαν από αδίστακτους σφετεριστές που εξόντωσαν όλους τους απογόνους της βασιλικής οικογένειας.

Το δράμα ολοκληρώθηκε 155 χρόνια αργότερα όταν το 168 π.Χ. οι Ρωμαϊκές λεγεώνες του στρατηγού Αιμίλιου Παύλου κατέλαβαν την Μακεδονία έπειτα από πρόσκληση των υπόδουλων Ελλήνων και την μετέτρεψαν σε επαρχία μιας νέας παγκόσμιας υπερδύναμης, της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Για αιώνες οι μελετητές πίστευαν πως ο Αλέξανδρος είχε δηλητηριαστεί. Θα ήταν πολύ παράξενο να είχε πεθάνει από φυσικά αίτια αφού όλα τα μέλη της οικογένειάς του είχαν βίαιο τέλος. Στις αρχές του 1900 πρωτοεμφανίσθηκε η εκδοχή της ελονοσίας (malaria), μιας κοινής μολυσματικής ασθένειας που οφείλεται σε τσίμπημα κουνουπιού και προκαλεί ρίγη, πυρετό και πονοκέφαλο. Σύμφωνα με το σενάριο που προτάθηκε από τον δρ. James Maynard του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, ο Αλέξανδρος μολύνθηκε από κουνούπια στην Βαβυλώνα μετά από μπάνιο στον Ευφράτη και πέθανε λίγες ημέρες αργότερα από ρήξη σπλήνας.

Αρκετά χρόνια αργότερα ο δρ. David Oldach της ιατρικής σχολής του Maryland πρότεινε σαν αιτία θανάτου τον τυφοειδή πυρετό. Κύριο επιχείρημα ήταν ο πόνος στην κοιλιά που δεν αποτελεί σύμπτωμα της ελονοσίας. Ακολούθησαν τα υποθετικά σενάρια της οξείας παγκρεατίτιδας, της δυσεντερίας, του αλκοολικού σοκ και του ιού του δυτικού Νείλου. Σύμφωνα με τις πηγές η “ασθένεια” του Αλεξάνδρου κράτησε δώδεκα μέρες και εκδηλώθηκε με οξύ πόνο στο στήθος στην διάρκεια συμποσίου που διοργάνωσε ο στρατηγός Μήδειος στην πολυτελή του έπαυλη στην Βαβυλώνα. Ο θάνατος επήλθε αργά και βασανιστικά όταν ο Αλέξανδρος είχε πέσει σε βαθύ κώμα.

Οι συγγενείς
Λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου, όλα τα συγγενικά του πρόσωπα είχαν εξοντωθεί. Η μητέρα του Ολυμπιάδα λιθοβολήθηκε στην Πύδνα με εντολή του Κάσσανδρου. Ο ετεροθαλής του αδελφός και διάδοχος του Μακεδονικού θρόνου Φίλιππος Γ’ Αρριδαίος κατακρεουργήθηκε σε φυλακή της Αμφίπολης μαζί με την σύζυγό του Ευριδίκη που κρεμάσθηκε σε ένα δέντρο.

Τα πτώματα του Αρριδαίου και της συζύγου του τάφηκαν πρόχειρα, στην συνέχεια ξεθάφθηκαν από τον Κάσσανδρο, απανθρακώθηκαν και ενταφιάσθηκαν αυτή την φορά τιμητικά στο βασιλικό μαυσωλείο των Αιγών. Ο εξώγαμος γιος του Αλεξάνδρου Ηρακλής (327-309 πΧ) δηλητηριάσθηκε στην Πύδνα (κατ’ άλλους στραγγαλίσθηκε) μαζί με την Περσίδα μητέρα του Βαρσίνη.

Η πρώτην σύζυγος του Αλεξάνδρου Ρωξάνη σφαγιάσθηκε στην Αμφίπολη μαζί με τον νόμιμο διάδοχο του μακεδονικού θρόνου Αλέξανδρο Δ’ Αιγό. Η δεύτερη σύζυγός του Αλεξάνδρου Στάτειρα δολοφονήθηκε από την Ρωξάνη και ρίφθηκε σε πηγάδι. Η ετεροθαλή του αδελφή Θεσσαλονίκη δολοφονήθηκε από τον γιο της Αντίπατρο. Ακόμα και η εξ αίματος αδελφή του Κλεοπάτρα δολοφονήθηκε στις Σάρδεις από τον στρατηγό Αντίγονο Μονόφθαλμο. Ο θρόνος της Μακεδονίας ήταν ελεύθερος για τον εξολοθρευτή Κάσσανδρο. Ενας θρόνος βουτηγμένος στο αίμα όσο κανένας άλλος στην παγκόσμια ιστορία.

Και μια πλάνη

(άρθρο του Τριαντάφυλλου Παπαζώη)
Tο 274 π.Χ., όταν βασιλιάς της Μακεδονίας ήταν ο Αντίγονος Γονατάς, ο βασιλιάς της Ηπείρου Πύρρος, εισέβαλε στη Μακεδονία και όταν έφθασε στις Αιγές (Βεργίνα), εσύλησε όλους τους βασιλικούς τάφους και διασκόρπισε τα οστά όλων των βασιλέων, μεταξύ των οποίων ήταν και αυτά του Φιλίππου Β’ και του γιου του Αρριδαίου (Διοδ. Σικελιώτης, Πλούταρχος, Παυσανίας).

Στον ίδιο χώρο, ο καθηγητής Μαν.Ανδρόνικος ανακάλυψε τρεις βασιλικούς τάφους. Οι δύο από αυτούς (ΙΙ,ΙΙΙ) βρέθηκαν ασύλητοι και αποδόθηκαν από τον ίδιο, ο ΙΙος στοβασιλιά Φίλιππο Β’ και στην τελευταία σύζυγό του Κλεοπάτρα, ο ΙΙΙος ονομάστηκε “Τάφος του Πρίγκηπα” και ο Ιος “Τάφος της Περσεφόνης”.

Ο καθ.Ανδρόνικος σε βιβλίο του αναφέρεται στη σύληση των βασιλικών τάφων από τον Πύρρο, αλλά διατυπώνει την άποψη ότι “…από τη σύληση αυτή εντελώς συμπτωματικά φαίνεται ότι γλύτωσε ο τάφος του Φιλίππου Β’”. Ο τάφος όμως αυτός ήταν γνωστός σε όλους και δεν ήταν δυνατό να διασωθεί από τη σύληση, όπως έγινε και για όλους τους πριν από το 274 π.Χ. βασιλικούς τάφους της Βεργίνας.

Η άποψη αυτή αποτέλεσε κατά τη γνώμη μου, μια σοβαρή ιστορική πλάνη στον αρχαιολογικό χώρο στην οποία, όπως προκύπτει στηρίζονται τα τελικά συμπεράσματα του καθ.Ανδρόνικου για την ταυτότητα των τάφων και των νεκρών της Βεργίνας.

Η πλάνη αυτή ενισχύθηκε σημαντικά το 1981 από τα πορίσματα μιας ομάδας Βρεττανών επιστημόνων υπό τον Ανατόμο Dr. J Musgrave, η οποία υποστήριξε σε σχετική έκθεσή της ότι “…επέτυχε να αναπλάσει τη μορφή του βασιλιά Φιλίππου Β’ με βάση τα οστά του κρανίου που βρέθηκε στον τάφο ΙΙ”(Πρακτικά ΧΙΙ Διεθνούς Συνεδρίου Αρχαιολογίας, Αθήνα, 4-10.9-1983). Το κρανίο όμως αυτό, όσο και ο σκελετός του νεκρού, όπως προκύπτει από τις αρχαίες ιστορικές πηγές, δεν ανήκει στο βασιλιά Φίλιππο Β’”. Ανήκει όπως έχει αποδειχθεί όμως, σε άλλον νεκρό βασιλιά ο οποίος τάφηκε στον ίδιο τάφο μετά το 274 π.Χ.

Συμπερασματικά:
Από το Βέρμιο ως τη Θάσο αλλά και την… Πάρνηθα κατά καιρούς διάφοροι έχουν ισχυριστεί πως βρήκαν τον τάφο. Κανείς δεν είχε δίκιο ως τώρα ή, τουλάχιστον, δεν έπεισε.

Το ότι μέχρι και τον 6ο αιώνα μ.Χ. (ο ιστοριογράφος Προκόπιος) αναφέρεται ο τάφος και η τοποθεσία του, σημαίνει πως σχεδόν για μία χιλιετία υπήρχε. Συμφωνούμε για την ύπαρξη του τάφου λοιπόν.

Το άνωθεν δεν σημαίνει όμως πως ο τάφος περιείχε και τη σωρό, έτσι; Μιλάμε για τον Μέγα Αλέξανδρο, έναν επί Γης Φαραώ, κάτι περιζήτητο. Ο Πτολεμαίος κάτι πήγε στην Αίγυπτο, ίσως μια άλλη σορό. Από τη Βαβυλώνα ως την Αίγυπτο το «Σήμα» περιπλανήθηκε για 12-18 μήνες. Είχε χρόνο να σκαρφιστεί κάτι. Τι να έκανε τη σορό, να την έχει σε κοινή θέα και να την κλέψουν ένα δροσερό βράδυ;

Μπορεί να είναι οπουδήποτε σήμερα. Τάφος υπήρχε στην Αίγυπτο για χίλια χρόνια αλλά με το πέρασμα των ετών δεν ξέρει τι είναι ιστορία και τι ψέμα. Εδώ οι Αιγύπτιοι, που κατέγραψαν τα πάντα (από επιστημονικά πειράματα ως και διατροφικές συνήθειες) δεν αναφέρουν γρι για την έξοδο των Εβραίων!

Τι να πρωτοπιστέψεις;



Πηγές: Ουίλ Ανταμς (The Alexander Cipher),
Nίκος Μποζιονέλος
eleftherovima
texnologia.gr
tovima.gr